عکاسی مستند ، یکی از پرطرفدارترین ژانرهای عکاسی به‌شمار می‌آید که وظیفه عکاس در این سبک مهم، ثبت رخدادهای پیرامونش به‌صورت واقع‌گرایانه و بی‌طرفانه است.

« اگر شماهم علاقه‌مند به یادگیری این سبک و آشنایی با فلسفه پیدایش آن هستید، این مطلب را از دست ندهید »

منشا عکاسی مستند

واژه عکاسی مستند در سال‌های رکود اقتصادی رسمیت پیدا کرد؛ زمانی که شرایط دشوار کشاورزان موجب شد تا مردم آمریکا نیاز به اصلاحات اجتماعی را بیش از قبل احساس کنند. حکم تصویر در عکاسی مستند مانند یک سند تاریخیست که در هر لحظه گواه یک موضوع، هدف اجتماعی و یا سیاسی می‌باشد. اولین تصاویر در شرایطی ثبت شدند که کوچه‌های کثیف و شرایط سخت زندگی شهری علتی شفاف، برای جلب شدن توجه عکسان بود!

عکس‌های مستند در کنار مبحث هنری، بیشتر به منظور نمایاندن تحولات اجتماعی و سیاسی مورد توجه قرار می‌گیرند؛ چراکه واقعیت را همان‌طور که هست به ثبت می‌رسانند. به عبارت ساده‌تر، در این نوع عکاسی تصویر نقش یک شاهد و گواه را برای اثبات یک شرایط اجتماعی و سیاسی خاص برعهده دارد.

از طریق ثبت تصاویر مستند، بیننده از فرهنگ، سیاست و موقعیت‌‌های اجتماعی سایر مردم دنیا آگاه می‌شود. یکی از مهمترین عملکردهای عکاسی مستند ، آگاه سازی مردم آمریکا از موقعیت اجتماعی کشور در رکود بزرگ سال ۱۹۳۰ بوده است.

شاید از اولین افرادی که به این موضوعات پرداختند؛ به‌توان از David Octavius Hill و Robert Adamson نام برد که در سال ۱۸۴۵ از کارگران عکاسی می‌کردند. موضوعی که حتی در سال‌های ۱۹۹۰ نیز توسط عکاسان امروزی مثل Sebastião Salgado تکرار شد.

این نوع عکاسی حتی به‌سایر کشورهای جهان سرایت کرد. در بسیاری از دیدگاه‌‌ها، عکاسی توریستی را با عکاسی مستند مرتبط می‌دانند و اظهار می‌کنند که این دو سبک از یکدیگر جدا نیستند. از سال ۱۸۶۰ یک کمپانی به نام آندروود اند آندروود عکاسانی را به سراسر دنیا می‌فرستادند تا از شرایط زندگی اجتماعی مردم آن زمان عکاسی کنند. تصاویری از لباس‌ها، خانه‌ها، رسم و رسوم مردم، دین و مراسم مذهبی و…

از سال ۱۸۷۱ به بعد حتی عکس‌های اجتماعی توسط جامعه شناسان مورد استفاده علمی و تحقیقاتی قرار گرفت و تصاویر اجتماعی در مطبوعات نقشی حیاتی در زمینه جامعه شناسی ایفا می‌کردند. Jacob Riis از اولین کسانی بود که در امریکا به‌روی موضوعات اجتماعی و برای پلیس کار می‌کرد. وی اثبات روایاتش را به‌صورت عکس‌هایی ارائه می‌کرد که گویی با مخاطب سر صحبت باز می‌کردند!

افرادی نظیر آرتور روتشتاین ( Arthur Rothstein ) و دوروتا لانگه ( Dorothea Lange ) از عکاسانی بودند که در این پروژه بزرگ شرکت داشتند. در حدود ۳۰ عکاس با این پروژه همکاری می‌کردند و این دقیقاً علت این بود که پروژه به بهترین پروژه عکاسی اجتماعی آن سال‌ها تبدیل شد. هدف این پروژه، تهیه عکس‌های هنری نبود و بیشتر برجنبه‌های اجتماعی و استنادی این پروژه تاکید داشته‌اند.

با به‌کارگیری مستمر عکس‌های اجتماعی از اواخر سال‌های ۱۹۳۰ به بعد در مجلات و نشریاتی مانند لایف این عکس‌ها دارای شخصیتی مستقل شدند. با گسترش نقش عکس در مجلات و نفوذ گسترش آن در زندگی مردم، عکاسی اجتماعی زیرشاخه مجموعه‌ی جامع‌تری با عنوان عکاسی مطبوعات قرار گرفت. این نکته را به‌خاطر بسپارید که عکاسی خبری و اجتماعی درواقع هر دو یک زیرشاخه مهم برای عکاسی مطبوعاتی به‌شمار می‌آیند.

برای حضور درمیان مردم بهتر است روشی را انتخاب کنید که کم‌ترین جلب توجه را می‌کند؛ بنابراین داشتن وسایل اضافی باعث تشدید این موضوع می‌شود.

عکاسی مستند فقط عکاسی از بدبختی و نارسایی هاست؟

موضوعات عکاسی مستند بی‌شمار و نامحدودند. با این‌ وجود هر تصویری را نمی‌توان تصویر مستند نامید، زیرا عکس مستند باید الهام بخش مفهوم و هدفی معین باشد. این پیام درواقع عکس مستند را از یک تصویر پرتره، تصاویر معماری و یک منظره‌ی متمایز می‌کند. عکس مستند ممکن است ثبت‌کننده‌ی یک واقعه باشد اما این واقعه فی‌النفسه باید معنایی باارزش داشته باشد.

یک نکته مهم در این سبک عکاسی وجود دارد که باید به آن توجه کنید:

عکاسی مستند باید نماینگر مفهومی اجتماعی باشد و احساسی فراتر از عکاسی پرتره را منتقل کند. ارزش معنایی این سبک عکاسی به مراتب بالاتر از یک عکس خبریست و به‌نوعی نگاهمان را به دنیا تغییر ‌می‌دهد. تناقض های مختلفی برای تعریف اصل عکاسی مستند وجود دارد که به‌علت جدیدتر و یا خاص‌تر بودن آن واقعا نمی‌توان چهارچوبی معین برای آن تعیین کرد.

« دنیای بیرون آماده است تا قدم بگذارید و چهره­‌ی دیگرش را نشان دهید »