زندگی در شهر یعنی تماس روزانه و همیشگی با معماری. از دوران غارنشینی تا برج‌نشینی با مصالح و معماری آغشته‌ایم. نه فقط راحتی و آرامش بلکه زیبائی و هنر را نیز با معماری توام کرده‌ایم عکس معماری نیز باید در خدمت و معرفی هم زیبائی و هنر و هم راحتی و آرامش معماری باشد. نور و روشنائی و تاریکی آن. رنگ نور. شدت نور. زاویه‌ی تابش نور و نوع نور در یکایک سوژه‌های عکاسی معماری سرنوشت نوع آن سوژه معماری را مشخص می‌کند.

هر نوری نمی‌تواند نظر و خواسته‌ی مهندس و طراح را که پله‌گردان با پنجره‌های باریک و عمودی طراحی کرده نشان بدهد. یک شومینه که با چوب و سنگ طبیعی ساخته شده در ضمن فضائی بس رمانتیک و شاعرانه بوجود آورده اگر با لامپ‌های مهتابی فراوان که سقف را پوشانده عکاسی شود فضای عاشقانه‌ی ما بیشر به چلوکبابی یا پیتزا فروشی تبدیل خواهد شد.

در ضمن نورپردازی این فضا با شمع که بسیار جذاب میشود کار آسانی نیست و عکاس باید دانش و تجربه‌ی زیادی در رابطه نور و معماری داخلی داشته باشد تمام رشته‌های عکاسی مانند پرتره در استودیو با اشیاء و لوازم زندگی در آتلیه‌ی عکاسی صنعتی و بسیاری عکسبردای‌های دیگر به نورپردازی و تنوع نور نیازمند میشود. ولی عکاسی معماری چه داخلی و چه خارجی بدون نورپردازی و انتخاب صحیح نور حتماً جذابیت لازم را نخواهد داشت.

از مهمترین مشکلات عکاسی معماری شناخت پرسپکتیو و انتخاب نقطه درست و حرفه‌ای دوربین است. هر تصویری که ساختمان و معماری سوژه‌ی اصلی آن باشد معمولاً از هر زاویه و نقطه‌ای میتوان با یک لنز واید همه چیز را در عکس دید و انداخت. این عکس‌ها مسلماً صدها اشکال و ایراد معماری و زیبائی‌شناسی خواهد داشت و فقط عکسبرداری از نقطه‌ای که بهترین پرسپکتیو سوژه و محل را نشان میدهد قابل قبول و حرفه‌ای محسوب میشود.

معمولاً عکاس‌ها و گرافیست‌ها در یک سالن بیشتر جذب اشیاء زیبا و سوژه‌های چشم‌گیر می‌شوند ولی یک معمار سالن و اطاق را حتی بهتر از دکوراتورها درک میکند و محل دوربین را بهتر تشخیص میدهد. فقط ممکن است تجسم زاویه‌ی دید 180 درجه را نداشته باشد که با کمک عکاس و تماشای صحنه از درون لنز نقطه نهائی و درست دوربین را پیدا خواهد کرد.اگر عکاس نور و چراغ به اندازه کافی همراه داشته باشد شانس هنری‌تر کردن و بالابردن سطح زیبائی در عکس معماری را خواهد داشت.

همانگونه که بعضی مواقع از نفوذ یا شدت نورهای موجود در صحنه، حال چه نور روز از پنجره باشد و چه چراغ‌های سقف و دیوار باید کم کرد تا در تمام تصویر نور جذاب و زیبائی بوجود بیاید.

 

عکاسی معماری

مقدمه

اولین مشکل در عکاسی معماری، انطباق پرسپکتیو معماری با پرسپکتیو عدسی و لنز در عکاسی است. یک ساختمان مرتفع و در ضمن طویل در دوربین، طبیعی و واقعی دیده نمیشود و حتماً ساختمان یا برج از حالت و فرم طبیعی خود خارج شده و بصورت هرم دیده خواهد شد به این دلیل دوربین و لنز در عکاسی حرفه‌ای معماری باید امکان تغییر دادن پرسپکتیو و فرم هندسی یک ساختمان را داشته باشد این مشکل فقط با دوربین‌های فانوسی (دوربین‌های بزرگ) و یا لنزهائی که قابلیت تغییر پرسپکتیو را دارند رفع خواهد شد.مشکل دوم. در عکاسی معماری، سایه‌ها و خطوط و حجم یک ساختمان است که در ساعات و نورهای متفاوت تغییر فرم میدهند. این مشکل با کمک فیلتر، لنز و زمان عکسبرداری باید حل شود.

عکس‌های معماری باید بفراخور مصرف آن تهیه شود. عکس از یک برج مدرن را که برای طراح یا دفتر مهندس سازنده آن عکاسی میکنیم با عکسی که برای طرح تبلیغاتی بانک یا مؤسسه‌ای که در آن ساکن است کاملاً تفاوت خواهد داشت. هر چه آشنائی عکاس معماری با تاریخ معماری، هنر معماری و اجزاء معماری و شهرسازی بیشتر باشد کار عکاسی او آسانتر و عکس‌های او نیز با دیگران متفاوت است. این تنها دلیلی است که معمارانی که با عکاسی آشنا شده‌اند و حتی بخاطر تفریح از معماری‌های باستانی تا مدرن عکاسی کرده‌اند، عکس‌های آنها بمراتب گویاتر و جذابتر است.

آشنائی با ظهور و چاپ عکس نیز به عکاسان معماری کمک میکند عکس‌های بدون نتیجه و مصرف نیاندازند و در ضمن خیلی از عکس‌هائی را که در صحنه‌ی عکاسی اشکالات رنگ و کنتراست داشته است در موقع چاپ جبران کرده و عکس را باصطلاح نجات دهند. آنچه را به عنوان مشکلات و سختی‌های عکاسی معماری گفتیم فقط شامل عکس‌های معماری حرفه‌ای است.

اگر معماری با طبیعت، زندگی مردم، حوادث و تبلیغات توام شود بمراتب آسانتر خواهد شد و قوانین و شرایط سخت و خشک عکاسی معماری شامل آنها نخواهد شد. مراسم و جشن‌هائی که در کنار آثار باستانی قدیم و یا میدان‌ها و استادیوم‌های مدرن ورزشی انجام میشود، باید دقت کنیم که معماری در خدمت سوژه‌ی اصلی و جذابتر کردن تصویر باشد نه اینکه مراسم و سوژه‌ی مورد نظر فدای فرم و یا ستون‌ها و ساختمان شده باشد. وقتی از ماسوله یا ابیانه عکس میاندازیم ابرهای آسمان، طبیعت و کوه در حد ده ماسوله اهمیت پیدا میکند.

گل‌ها و کوچه‌ها باید در رابطه با معماری قدیمی و طبیعت زیبای امروز باشند تا یک‌پارچگی و آرامش تصویری حفظ شود.نمایش سبک و دوران تاریخی معماری و هارمونی اجزاء تصویر در عکاسی معماری اهمیت دارد. اگر آثار باستانی باستانی را برای کتاب معماری عکاسی میکنیم، پاکت پلاستیکی یک بار مصرف روی پله‌های تخت جمشید یا وانت و دوچرخه کنار کاخ پاسارگاد، همانقدر زننده و غلط است که سقف‌های زیبای کاشی‌کاری‌ها و آجرهای صفوی و سلجوقی را با لامپ‌های مهتابی و تصاویر انتخاباتی و نوشته‌های یادگاری آدم‌ها عکاسی کنیم.

اگر به علت نادانی و بی تفاوتی کولر آبی در کنار پنجره‌ی چوبی تاریخی یک مسجد نصب شده است باید با انتخاب زاویه عکاسی و استفاده از پوشش‌های طبیعی کولر را ناپدید کنیم وگرنه سفارش دهنده حق دارد عکس ما را قبول نکرده و دور بیاندازد.
عکس‌های معماری همانند رشته‌های دیگر عکاسی در رابطه با نوع مصرف عکس باید تهیه شود و اگر سفارش دهنده‌ای وجود ندارد و ما به پیشواز کاریابی و مشتری رفته‌ایم، میتوانیم عکس‌های درست و اصلاح شده را برای میراث فرهنگی و کتاب‌های معماری و عکس‌های انتقادی و عیب و نقص‌دار را برای سازمان مرمت آثار باستانی یا مطبوعات و مقالات انتقادی بفرستیم.

بعضی مواقع ادغام دو زمان دور از هم توسط معماری و اشیاء یا انسان و حیوان بصورت جدی یا حتی طنز عکس جالبی خواهد شد. ولی آن عکس عکس معماری نیست بلکه از سوژه‌ی معماری در آن استفاده شده است

1.داشتن لنزمناسب برای نمایش پرسپکتیو جذاب در عکس معماری سرنوشت ساز است.

2.انتخاب ساعت عکاسی معماری در رابطه با تابش نور مناسب و زاویه‌ی صحیح عکاسی باعث گیرائی در عکس معماری است.

3·موفقیت در رسیدن به رنگ، طرح و سبک در معماری به تجربه و دانش و هنر عکاس معماری مربوط میشود.

4·خلاقیت در انتخاب زاویه برای نمایش بزرگ نمائی یا ابهت اجزاء معماری هنر دیگر عکاس معماری است.

5·استفاده از اشیاء یا چیدمان اجزاء معماری نمایانگر سلیقه، تجربه و تسلط عکاس معماری است.

مطالب زیر حدود تنوع و تفاوت عکاسی معماری را نشان میدهد.

عکاسی معماری قدیم باستانی:

مجموعه‌های باستانی: تخت جمشید- تخت سلیمان- ارک بم- میدان نقش جهان- صحن حرم‌های مشهد، قم، شاه چراغ- سی و سه پل- پل‌خواجو

اجزاء معماری قدیم باستانی:

ستون‌ها- سرستون‌ها- پله‌ها- گنبدها- مناره‌ها- سرسراها- کتیبه‌های سنگی- مجسمه‌ها- محراب‌های زرتشتی- محراب‌های اسلامی- پنجره‌های رنگی- درب‌های ارسی- پنج‌دری- سه‌دری

معماری جدید و وسیع:

شهرک‌ها- مجموعه‌های ساختمانی- برج‌ها- مجموعه‌های ورزشی- مجموعه‌های فرهنگی و مذهبی- استادیوم‌ها- سالن‌های سرپوشیده- هتل‌های بین‌المللی

اجزاء معماری مدرن:

طرح آجر- طرح بتون- طرح سنگ- نمای شیشه‌ای- پله‌های مدور- لابی‌های بلند و لابی‌های دو طبقه- درب‌های چوبی- درب‌های فلزی بزرگ- پنجره‌های فلزی- طرح مبلمان‌ها- پذیرائی- خواب- کتابخانه- آشپزخانه- اطاق کودکان- سالن ورزشی کوچک

ماکت‌ها:

ماکت با زمینه‌ی واقعی- ماکت با زمینه‌ی کامپیوتری- ماکت با زمینه‌ی هوای آزاد- ماکت در استودیو- دتای ماکت- نمای داخل ماکت- ماکت در پرسپکتیو

دوربین‌های عکاسی معماری:کاربرد حرکات فنی در تغییرات و اصلاح معایب و مشکلات معماری فقط با این نوع دوربین‌ها ممکن است. تک‌فیلم (فیلم تخت) در ابعاد 10X12 – 13X18 – 20X25 که صفحه لنز و صفحه تصویر جداگانه قابل تغییر زاویه و دید است و هر حرکت کار خاصی را انجام میدهد.

مصارف عکس معماری:

کتاب‌های درسی معماری- مقالات معماری نمایشگاه‌ها و روزهای تاریخی- اعیاد و جشن‌ها- فستیوال‌ها و سمینارهای معماری- سازمان میراث فرهنگی- سازمان جلب سیاحان- موسسات توریستی شرکت‌های مسافرتی هوائی و زمینی- شهرداری‌ها- فروشگاه‌های صنایع دستی- کتابفروشی‌ها- هتل‌ها- کارت پستال‌ها- غرفه‌های ایرانی خارج از کشور- دفتر‌های مهندسی- مهندسین طراح- مقاطعه‌کاران- دفاتر نقشه کشی- فروشگاه‌های لوازم ساختمانی، فروشگاه‌های مصالح ساختمانی- رساله‌های کارشناسان معماری و ساختمان

عوامل و شرایط مؤثر در خلق عکس موفق

1·انتخاب سوژه: هر عکاس بفراخور فرهنگ تجربه و رشته‌ی مورد علاقه خود سوژه‌ای را می‌پسندد.
2·کادربندی: هر عکاس اول در هنگام عکاسی و دوم در چاپ کادر مورد اعتقاد خود را انتخاب می‌کند.
3·نوع نور: بفراخور سوژه‌ی مورد نظر از منابع نور، خورشید، سایه، فلاش و لامپ استفاده میکند.
4·نوع فیلم: بدلیل مصرف از اسلاید- نگاتیو رنگی یا سیاه وسفید استفاده میکند.
5·اندازه فیلم: 135mm یا 6X6 یا 4X5inch برای مصارف بترتیب (خبری)- (پرتره و طبیعت)- (معماری و تبلیغات) است.
6·اندازه گیری صحیح نور: به دلیل دسترسی به رنگهای درست، کنتراست صحیح و امکان چاپ مناسب می‌باشد.
7·شناخت دوربین و لنز: بدون دوربین و لنز مناسب و شناخت کاربردی آنها هر نوع عکاسی به اشکال برخواهد خورد.
8·خلاقیت و ابتکار: شناخت محو یا واضح شدن بخشی از تصویر به دلیل تفکر و خلاقیت در تصویر سازی است.
9·ظهور مناسب: لابراتوآر حرفه‌ای یا مغازه‌ی عکاسی غیرحرفه‌ای سرنوشت تصویر را می‌تواند عوض نماید.
10·چاپ و کیفیت آن: انتخاب لابراتوآر حرفه‌ای، جنسیت کاغذ مات و براق و کنتراست آن آخرین تست کار عکاسی است.
11·کادر و قاب: اینکه عکس چگونه کادره شده و چگونه قاب شده یا پرس شود سلیقه و دید هنری پایانی عکاس است.

قبل از شروع به عکاسی‌های مختلف عکاس نسبت به عوامل فوق آشنائی و دانش و تجربه کافی داشته باشد تا با مربوط کردن یکایک آنها با هم در هنگام عکاسی سرعت عمل زیادی داشته و هم ضایعات کار را به حداقل رسانده و در ضمن به یک عکس موفق و حرفه‌ای نیز دست پیدا کند.