عکاسی منظره (چشم انداز) به دلیل حضور در طبیعت و تجربه رویدادهای طبیعی ژانری جذاب و البته پر چالش است. مهمترین نکات موفقیت در این ژانر شامل موارد زیر خواهد بود.عکاسی هنر جدیدی است که اصول متنوعی دارد، هر ساله با پیشرفت فناوری و معرفی تجهیزات مختلف، این اصول نیز دست خوش تغییرات می‌گردد. در این بین عکاس حرفه‌ای و موفق کسی است تمامی آن‌ها را حین عکاسی در نظر می‌گیرد.

صرف نظر از ژانر عکاسی، بسیاری از استادان عکاسی معتقدند که چند اصول مهم و مشترک در انواع مختلف عکاسی‌ وجود دارد. برخی از این اصول شامل استفاده درست از نور، رنگ، ترکیب بندی کادر، حرکت در لحظه و موقعیت یابی است. اما آنچه که ما در این مقاله بررسی می‌کنیم عناصر کلیدی در عکاسی منظره است. البته تمامی اصول و مفاهیم یاد شده، در عکاسی از مناظر مهم هستند، اما عکاسی منظره ژانری است که عناصر کلیدی و اصول خاص خود را دارد و حتما باید به این موارد توجه کافی داشته باشید تا در نهایت تصویری باکیفیت و حرفه‌ای ثبت کنید.

آسمان اولین عنصر کلیدی

بیش‌تر عکاسان بخصوص تازه کار‌ها، در اغلب موارد فراموش می‌کنند که هنگام عکاسی از چشم انداز‌های طبیعی، آسمان را هم جزوی از منظره حساب کنند و همان مقدار که به اجزای دیگر کادر توجه دارند، آن را نیز در نظر بگیرند. اما اگر با دقت نگاه کنید و ریزبین باشید به سختی می‌تواند از تصاویری جذاب از مناظر پیدا کرد که آسمان جزو عناصر اصلی آن نباشد. در بسیاری از عکس‌های منظره، آسمان در واقع ستاره عکس است، بنابراین اهمیت آن را دست کم نگیرید و ناخواسته یک عنصر اساسی را از عکس خود دریغ نکنید.

علاوه بر اینکه آسمان جلوه خوبی دارد و واقعا درخور توجه است، در عین حال کیفیت عکس‌های منظره را نیز ارتقا می‌دهد، اما برای اینکه به چنین هدفی برسید، سعی کنید با صبر و حوصله زمانی از آسمان عکس بگیرید که جالب‌ترین شکل را داشته باشد. مثلا درست قبل از طوفان، هنگامی که ابرهای طوفانی سیاه در حال چرخش هستند، با ترکیب عکس‌های منظره خود بازی کنید تا دقیقا همان چیزی را که می‌خواهید شکار کنید. با انجام این کار متوجه خواهید شد که آسمان چقدر می‌تواند حال و هوای تصویر را تغییر دهد!

یک نقطه کانونی پیدا کنید

یکی دیگر از عناصر کلیدی در عکاسی منظره، نقاط کانونی تصویر است. عکس‌های بزرگ مناظر که با لنز واید انگل از فاصله زیاد گرفته می‌شوند، می‌توانند به طرز باورنکردنی‌ای با شکوه باشند. با این حال، گرفتن چنین عکس‌هایی گاه بسیار طاقت فرسا است، به خصوص وقتی که عناصر بسیاری در کادر تصویر حضور دارند، نحوه ترکیب آن‌ها و انتخاب اینکه بر روی کدام یک از آن‌ها فکوس کنید بسیار دشوار خواهد بود.

مطمئناً این نوع تصاویر می‌توانند وسعت مناظر اطراف خود را به طرز خارق العاده‌ای به تصویر بکشند، اما روش استراتژیک برای گرفتن چنین تصاویری این است که از بین تمامی عناصر تصویر فقط یک نقطه کانونی انتخاب کنید. این کار بسیار هوشمندانه است و در همان نگاه اول توجه چشم را به خود جلب می‌کند.

اگر می‌خواهید تأکید کنید که برای مثال آن درخت چوب قرمز چقدر بزرگ است یا ارتفاع فلان قله برفی مد نظرتان است. از نقطه کانونی برای ایجاد احساس مقیاس استفاده کنید. این روش ماثر خواهد بود و بینندگان بدون سردرگمی این ایده شما را درخواهند یافت.

حرکت‌ها را ثبت کنید

بسته به منظره‌ای که در حال عکاسی از آن هستید، احتمالا با صحنه‌هایی مواجه خواهید شد که به نظر راکد یا بی‌جان هستند، وقتی از کوهستان یا درختان جنگل عکاسی می‌کنید، به این معنی نیست که هیچ حرکتی در صحنه اتفاق نمی‌افتد. و نمی‌توان هیچ حرکتی را ثبت کرد. درواقع حرکت‌های بسیار بیش‌تری از آنچه تصور می کنید، داخل مناظر وجود دارد، حیواناتی که در میان بوته‌ها یا درختان می‌جهند، باد که در حال گشت بین شاخ و برگ‌های درختان است و آب که در میان آبشارها یا چرخش‌ رودها جریان دارد.

یافتن چنین لحظات ارزشمندی از حرکت، برای افزودن حس زندگی به کادر منظره ضروری است. برای مثال سعی کنید از آب با سرعت زیاد شاتر عکاسی کنید تا جلوه‌ای صاف ایجاد شود، یا از سرعت شاتر کم‌تر برای ثبت حرکت پرندگان در آسمان و در بالای افق استفاده کنید. اگر اطلاعات خوبی درباره نحوه ثبت انواع حرکت داشته باشید، می‌توانید با یافتن صحنه‌های مختلف در کادر، تصاویر بسیار جذابی ثبت کنید.

صبر کنید

نشنال جئوگرافیک، مخزن برخی از بهترین عکس‌های طبیعت گردی و عکاسی از منظره در جهان، به عکاسان منظره‌ای که بارها در عکاسی خود نا موفق بوده‌اند توصیه‌ی بسیار خوبی دارد. با اینکه انتخاب عناصر و قرار دادن آن‌ها در کادر طبق اصول گفته شده ضروری است، اما یکی دیگر از عناصر کلیدی در عکاسی منظره، که بسیاری از عکاسان نمی‌توانند آن را رعایت کنند، صبر کردن است.

به عنوان مثال، برای دستیابی به نورپردازی گرم در زاویه مناسب، باید منتظر یک زمان معین از روز باشید. نور روز در ساعات مختلف می‌تواند تمام هویت تصویر را تغییر دهد کافی است به دامنه‌های کوه‌ها یا دیواره‌های دره‌ها در طول روز دقت کنید. زاویه و شدت نور، تاثیر زیادی در خلق تصویر دارند. پس برای ثبت تصویر ایده آل باید صبر کنید.

تجهیزات مناسب را انتخاب کنید

یکی از اولین عواملی که باعث ایجاد تصویر می‌شود که اغلب از آن غافل می‌شویم، مجموعه‌ی تجهیزاتی است که برای ثبت تصویر از آن‌ها کمک گرفته‌ایم. در عکاسی منظره نیز مانند سایر ژانرهای عکاسی، در صورت انتخاب دقیق تجهیزات بهترین نتیجه ممکن حاصل خواهد شد.

در عناصر کلیدی عکاسی منظره، دوربین کم‌تر مورد توجه است. اما لوازم جانبی بسیار تاثیرگذارند. به عنوان مثال استفاده از لنزهای واید برای پوشش گسترده‌ از منظره ضروری است یا استفاده از سه پایه برای مواقعی که مجبورید ساعت‌ها صبر کنید. همینطور خوب است چند فیلتر ND نیز در کیف دوربینتان داشته باشید. علاوه بر تجهیزات مربوط به عکاسی، برای عکاسی از مناظر مجبورید سفر کنید. پس یک باید یک کیف مجهز برای سفرتان داشته باشید.

با اینکه این نکته پایانی مربوط به تجهیزات نیست، اما اینجا می‌نویسم چون به نظرم بسیار مهم است که بدانیم چگونه دیافراگم را در عکاسی از منظره تنظیم کنید. توجه کنید که با تنظیم دیافراگم کوچک‌تر، عمق میدان خود را افزایش می‌دهید و همین کار کوچک، می تواند تفاوت زیادی در ظاهر عکسهایتان ایجاد کند. پس آن را فراموش نکنید.

اجازه ندهید که ترکیب‌بندی در حاشیه قرار بگیرد

عکاسی از منظره، هیچ تفاوتی با دیگر انواع عکاسی ندارد. در اصل، ترکیب‌ همیشه عنصر حیاتی یک عکس است، خواه آن عکس یک تصویر خیره کننده از یک دره باشد یا یک تصویر از گل‌های باغچه‌یتان. باید سعی کنید علاوه بر از اینکه اصول اساسی ترکیب را در ذهن داشته باشید، از عناصری مانند خطوط، منحنی‌ها، الگوها، فریم‌ها، شکل‌ها و بافت‌ها با دقت استفاده کنید تا کیفیت تصویر خود را بالا ببرید.

با در نظر گرفتن این عناصر کلیدی در عکاسی منظره و اجرای نکات گفته شده، خودتان در خواهید یافت که عکاسی از منظره چیزی بیش از عکس گرفتن سریع از مناظر است. در واقع این کار یک هنر است. برای ثبت یک عکس کامل و حرفه‌ای از منظره، توجه به موارد گفته شده بسیار مفید خواهد بود.

اما همیشه به یاد داشته باشید که هر عکسی که ثبت می‌شود بی‌نظیر است و داستان مخصوص خودش را تعریف می‌کند و  همه این نکات و ترفندهایی که گفتیم برای هر عکسی قابل استفاده نیستند، پس هنگام کار دچار استرس نشوید و سعی نکنید که مو به موی آن‌ها را اجرا کنید. فقط باید هوشمندانه عمل کنید و موقعیت و شرایط را بسنجید. از این عناصر به عنوان توصیه‌های کلی در کنار سبک خاص خودتان استفاده کنید، مطمعن باشید که به سرعت شاهد پیشرفت چشمگیری خواهید بود.

از فیلترهای عکاسی استفاده کن

برای بدست آوردن بهترین تصاویر می‌توانید از دو فیلتر مخصوص عکاسی منظره استفاده کنید. فیلتر های پلاریزه (polarizing filters) آسمان را تیره‌تر می‌کنند و در نتیجه آبی آسمانی را در تضاد با سفیدی ابرها بیشتر جلوه می‌دهند. فیلترهای کاهنده نور (ND – neutral density) نیز به منظور جلوگیری از ورود بیش از حد نور به لنز مورد پیشنهاد هستند. این فیلتر در روزهای آفتابی هنگامی که دوربین قادر به در اختیار گذاشتن سرعت شاتر پایین تری نیست، مناسب هستند (به عنوان مثال ممکن است مایل به گرفتن عکس از حرکت آسمان یا آب باشید).

حرکت را ثبت کن

اگر با آب در حال حرکت سر و کار دارید، می‌توانید یک عکس بسیار جذاب، روشن و سفید از آب در حال حرکت ثبت کنید. این کار را با استفاده از اکسپوژر (exposure) طولانی انجام دهید. یک راه برای انجام این کار استفاده از حالت TV یا S (عکاسی با اولویت شاتر) است و پس از آن باید زمان اکسپوژر را ۲ ثانیه یا حتی بیشتر انتخاب کنید. همچنین می‌توانید از عکاسی با حالت AV (اولویت دریچه دیافراگم) نیز استفاده کنید و دریچه را روی f/32 قرار دهید؛ حالتی که معمولا نیازمند نور بیشتر است. اگر با نور روشن روز سر و کار دارید، می‌توانید از یک فیلتر ND نیز استفاده کنید تا حجم نور روردی به دوربین را کاهش دهید و از این طریق می‌توانید دوربین خود را روی مدت زمان شاتر بیشتری قرار دهید. در این موارد باید همیشه از یک سه پایه استفاده کنید؛ تنها در این حالت است که تمام تصویر واضح خواهد شد.

از آب به عنوان آینه استفاده کن

آب در حالت نور کنترل شده می‌تواند تصاویر و انعکاسات جذابی تولید کند. بهترین زمان‌ها برای ثبت چنین تصاویری دو ساعت طلایی است، یک ساعت بعد از طلوع آفتاب و یک ساعت قبل از غروب آفتاب. دوربین خود را روی یک سه پایه قرار دهید و حالت آن را به TV یا S (اولویت سرعت شاتر) تغییر دهید. یک سرعت کم برای شاتر انتخاب کنید و دوربین را برای انتخاب اندازه دریچه دیافراگم (aperture) به حال خود رها کنید. اگر تصویر واضح و شارپی می خواهید، مقدار ISO را بالاتر ببرید، ISO با میزان ۲۵۰ نیز برای شروع مناسب است.

از افراد استفاده کن

یک منظره تنها در خصوص طبیعت نیست، پس چرا از انسان در آن استفاده نشود؟ یک منظره زیبا می‌تواند با یک کودک بانمک در حال دویدن یا پریدن درون گل‌ها کامل شود. قانون یک سوم (rule of thirds) را به یاد داشته باشید و فرد را برای جذاب‌تر کردن عکس در ناحیه‌ای به جز وسط تصویر قرار دهید. یک سرعت بالا برای شاتر انتخاب کنید تا بتوانید حرکات را در یک لحظه ثبت کنید. همچنین اگر مایل هستید که کل فرآیند یک حرکت را ثبت کنید، سرعت کمتری برای شاتر انتخاب کنید.